Bir yandan çip, tedarik ve lojistik krizleri bir yandan negatif gerçek faizden ötürü arabanın yatırım aracı olarak görülmesi piyasadaki tüm istikrarları alt üst ediyor. Bu yılın birinci çeyreğinde Türkiye’ye son 10 yıllık ortalamaların üzerinde araç gelmesine karşın pazardaki talebe yetişilemiyor. Zira galericinin yanında hekimimiz, memurumuz, bakkalımız, hatta kapı komşumuza kadar herkes sıfır araç al-sat işini ikinci mesleği haline getirdi. Alınan sıfır araçların neredeyse yarısı birkaç gün sonra ilan sitelerinde ikinci el olarak liste fiyatının 100-200 bin TL üzerinde satışa çıkarılıyor. Sonra bunu öbür biri alıp üzerine biraz daha ekleyip yine ikinci elde satıyor.
6 AY VE 6 BİN KM DÜZENLEMESİ
Hal bu türlü olunca hem ikinci el araç piyasası şişiyor hem “sıfır araç” satışında usulsüzlükler yaşanıyor hem de nitekim araç gereksinimi olan şahıslar bir türlü araca ulaşamıyor. Ticaret Bakanlığı daha evvel ikinci el araç satışı yapan işletmeler için “6 ay ve 6 bin kilometre dolmadan satış yapamaz” kuralı getirmişti. Lakin, şahıslar için bu türlü bir mecburilik bulunmadığından kolay bir halde delindiğine daima bir arada şahit olmuştuk. İkinci el piyasası da birazcık aşağı istikametli hareketin akabinde tekrar tıpkı süratle üst çıkmaya devam etti. Bugün bile birçok ilan sitesinde liste fiyatının çok üzerinde “sıfır” görünümlü “ikinci el” araç bulmak mümkün. Hürriyet gazetesi olarak “1001 km masalları” başlığıyla bu mevzuyu gündeme de getirmiştik.
Peki, Ticaret Bakanlığı yaptığı son düzenlemeyle ne amaçlıyor? Arz-talep istikrarının üstte sıraladığım nedenlerden ötürü bozuk olduğu bu ortamda, maalesef kimi bayiler sıfır araç satışında tüketicileri sıkıntı duruma sokan tekniklerle liste fiyatının üzerinde satış gerçekleştiriyor. Araca tüketicinin isteği olmadan aksesuar, seramik kaplama, motor müdafaa üzere ekstralar ekliyor. Hatta birtakım bayiler bu ekstralar için ederinin üzerinde faturalar kesiyor. Tüketici de araç bulamadığı için isteği dışındaki bu ekstralara boyun eğmek durumunda kalıyor. Bu artık herkesin bildiği bizim de Hürriyet gazetesinde sık sık lisana getirdiğimiz bir usul. İşte bu nedenle bilhassa 2023 başından beri tüketicilerden Bakanlığa çok sayıda şikâyet yağıyor.
BAYİLER İÇİN İKİNCİ EL ÖNEMLİ
Bakanlık da bu şikâyetler doğrultusunda yayınladığı yeni düzenlemeyle bayilere aslında şöyle diyor: “Tüketicinin istemediği aksesuar, seramik kaplama, motor muhafaza vb. araçlara uygulamayacaksın. Takas dayatmayacaksın. Araçları liste fiyatı üzerinden vereceksin. Vermezsen ben de senin ikinci el araç satış yetkini elinden alırım.” Pekala, neden ikinci el yetkisi? Zira, bayilerin kıymetli kısmı artık ikinci el araç satışı da yapıyor. Hatta buradan değerli gelirler elde ediyor. Bilhassa piyasada her şeyin olağana döneceği vakitlerde bayilerin ana iş kollarından birisi artık ikinci el araç ticareti olacak. Bu nedenle Bakanlık sıfır araç satışındaki usulsüzlerin önüne geçmek için bayilere bu türlü bir yaptırım uygulama kararı aldı.
ETKİLİ OLUR MU
Peki yaptırımlar işe fayda mı? Şahsî görüşüm, bayilerin liste fiyatının üzerinde araç satışını engellemek açısından uygulamanın kesinlikle tesiri olacak. Zoraki aksesuar satan bayi değerli bir iş kolunu kaybedecek. Lakin, ikinci el yahut sıfır araç fiyatlarına (satılan ikinci ellerin birçoklarının sıfır olduğu düşünüldüğünde) yönelik bir tesiri en azından şu kaidelerde imkânsıza yakın. Piyasada aslında “ihtiyaç” maksatlı sıfır araba alımı da çok az. Münasebetiyle Ticaret Bakanlığı’na ulaşan şikâyetlerin kıymetli bir kısmının yatırım hedefli araç alan bireylerden gittiğini söyleyebilirim. Sonuç olarak ekonomik parametreler düzelmeden ve arz-talep istikrarı yerine oturmadan, cezalarda vites yükselterek tam bir tahlile ulaşmak mümkün değil.
Yorum Yok